Pilersuisup oqaluttuassartaa

1774

Aallaqqaata

Niueqatigiiffiup 1750-imi pilersinneqartup piginneqataassutai aktiat Qallunaat naalagaaffiata pigilerpai kunngillu aalajangiissutaa 16. maj 1774-imeersoq  malillugu taamaalillunilu Den Kongelige Grønlandske Handel – KGH pilersinneqarpoq. Ukiut marluk tamatuma kingorna kunngi peqquseqqippoq piginnaatitaanani niuernermik taaneqartoq tamarluinnarmi inerteqqutaalissasoq.

1776

1776 - 1950: Kisermaassinerup nalaa

Sorsunnersuit aappaat tikillugu Kalaallit Nunaanni  niuerneq tamaat KGH-p kisermaassilluni ingerlappaa. Nuna tamakkerlugu assigiimmik akeqartitsineq atuutsinneqalerpoq piniartut tunisassiarippatigit imaluunniit nioqqutissanik ulluinnarsiutinik tuniniaaneruppat, KGH-lu inoqarfinnik tamanik pilersuinissaaminik pisussaatitaalerpoq.  Pisanik pisiortorneq pisariillisarniarlugu KGH tunitsivinnik nuna tamakkerlugu pilersitsivoq – tassalu amerlasuutigut tamakkuupput ullumi illoqarfiit nunaqarfillu tunngavii.

Aningaasarsiornerup naalagaaffimmit aqunneqartup  inuiaqatigiit aningaasaqarniarnerat  patajaallisarpaa aammali eqartumik matoqqasumillu ingerlatsineruvoq kikkut tamat niuffassinnaanerannik mattussisoq nunami aningaasarsiornikkut ineriartorsinnaanermik killilersuisoq.

1940

1940-1945: Pissutsit nutaat

(Sorsunnersuarmi) Danmark tigusarineqarmat Kalaallit Nunaat pilersorneqarnermigut ajornartorsiuleriasaarpoq KGH Danmarkimiit pilersorneqarsinnaajunnaarmat. Taarsiullugu USA-mik niueqateqarneq pilersinneqarpoq orsugiassiornermit aalisarnermillu aningaasalersorneqartoq. Ukiut tallimat taakku namminersortut amerlasuut ilaatigut Danmark avaqqullugu niuernermik misilittagaqalerasippat. Innuttaasullu nioqqutissat nutatta ilikkarpaat – sorsunnersuullu kingorna nioqqutissanik nutaanik piumasaqarneq namminersortunullu inissaqartitserusunneq siaruaraluttuinnarput.

1950

Naalagaaffiup kisermaassilluni ingerlatsinera atorunnaarsinneqarpoq

Tamatuma kingorna KGH Kalaallit Nunaannut Ministeriqarfimmiit aqunneqarani ingerlanneqalerpoq. Ukiorlu taanna Polaroil KGH-p ilagilerpaa. Ukiunilu tulliuttuni suliffeqarfiit allat immikkoortiterneqarput tamakku ilagalugit Air Greenland, Royal Greenland, Tusass aammalu Royal Arctic Line.

1960

KGH-p pisiniarfissuaq nammineq tigooraaginnartarfik kingorna SB-nik taagorneqalersoq Nuummi pilersippaa. Nutaajuvoq pissanganarlunilu ingerlaannartumillu iluatsitsiviuvoq.

1967

Kalaallit aningaasaat ukiut 150-it sinnerlugit pioreersut KGH-p atorunnaarsippai juulillu aallaqqaataani qallunaat aningaasaat atulersillugit.  Qallunaat aningaaserivii ataatsimoorusillutik Kalaallit Nunaanni immikkoortortaqarfeqalerput.

1973

Ukiut 250-it missaanni Nordatlantens Brygge-meereerluni kalaallit umiarsualiviat Aalborgimi umiarsualivimmut nutaamut nuunneqapoq. Nassiussuinerit pisariilllisarniarlugit umiarsuit containerinik usisaatit pisiariortorneqarput inuillu 60-it nassiussuisut tigooqqaasullu atorfinitsinneqarlutik. 2022-mi kalaallit umiarsualiviat Aarhusimut nunneqarpoq.

Kreditering: Foto: J. Brems, Aalborg Stadsarkiv

1979

70,1%-imik amerlanerussuteqarluni Namminersornerulerneq maajip aallaqqaataani atulersinneqarpoq.

1986

Namminersornerullutik Oqartussat KGH tiguaat taallugulu Kalaallit Niuerfiat – KNI, Grønlands Handel.

1993

Pisiffik pilersinneqarpoq

Pisiffik taamaallaat illoqarfinni anginerni pisiniarfeqarpoq, unammilleqatigiinnermilu piumasaqaataasut malillugit ingerlanneqartussaalluni. Akerlianik Pilersuisup illoqarfiit nunaqarfiillu avinngarusimanerusut aningaasarsiorfigiuminaannerusullu ingerlatissallugit. 2001-imi KNI-p Pisiffik Dagrofamut tunivaa.

2002

Pilersuisup mittarfinni Kangerlussuarmi Narsarsuarmilu akileraaruteqanngitsunik pisiniarfiit ingerlatilerpai.

2012

Pisisa.gl maajip 1-ani pisisa.gl pilersinneqarpoq.

Siunertarineqarpoq pisisartut sumiiffinni mikinerusuniittut pisiassanik assigiinngitsunik amerlanerusunik pisiassaqartinnissaat, pisiniarfiillu toqqorsivii inissaqarnerulersillugit. Assersuutigalugu pisisa.gl-imi pisiarineqarsinnaapput illup pisatai iggavimmilu atortut pisiniarfimmi pigineqanngitsut.

2016

Meqqusaalik - Pilersuisup nammineq atisanut meqqia

Uummannami niuertoq, Elisa Petersen, siunnersuuteqarpoq Pilersuisoq nammineq aneerutsinik Kalaallit Nunaata silaannaanut naleqquttunik tunisassiortalissasoq. Tassa Meequsaallip aallarniutaa, tamannalu ullumikkut Sisimiuni sullissivimmiit  inerisarneqarpoq.

2017

Mamarisavut

Mamarisavut pilersinneqarpoq ulluinnarni nerisassanut peqqinnarnerulaartunut isumassarsiorfissatut. Ulluinnarni inuunerput  nerisassallu ukiup ingerlanerani pisinnaasavut aallaaviupput. Iganermut ilitsersuutit Pilersuisup pisiassaataanit inuillu namminneq pisarisinnaasaannik katitigaapput..

2018

Pilersuisoq ersarinnerulersinniarlugu nutaamillu kalaalerpalunnerusumik isikkoqalersinniarlugu pisiniarfiit ilusilersorneqalerput. Pisisartunit ilassilluarneqarput 2020-milu Pilersuisoq nunat tamat akornanni ilusilersuinermi nersornaataannik tunineqarpoq: Red Dot aamma Moebius Award.

2019

Pilersuisup nammineq atortussanik kusanartulianik sanaartornera ataatsimut KNI Designimik taasaq angerlarsimaffinni atortussanik kalaallit kulturiannit oqaluttuarisaanerannillu aallaaveqarpoq. KNI Design Sisimiuni sullissivimmiippoq.

2022

Septembarip 7-at aallarnerfigalugu Pilersuisup aviisia neqeroorut taamaallaat digitalisut saqqummertalerpoq.